Tak, nie zdajemy sobie z tego sprawy jak ważne są pochwały w życiu dziecka. Ale nie każda pochwala jest równie dobra a tym bardziej skuteczna w budowaniu u dziecka właściwej samooceny oraz motywacji do dobrych zmian.
Dlatego warto praktykować tzw. POCHWAŁĘ OPISOWĄ ! Pochwała opisowa wymaga od chwalącego większego wysiłku. Aby jej udzielić, musimy rzeczywiście zainteresować się dzieckiem, obserwować, uważnie słuchać.
Chwaląc w ten sposób, opisujemy fakty, konkrety, wydarzenia, ale nie oceniamy. Pochwała opisowa zawiera cenne i w miarę możliwości szczegółowe informacje. Pochwała opisowa odnosi się do zachowań, a nie do samej osoby i jej cech. Tak udzielona pochwała jest dla dziecka bardziej wartościowa, ponieważ w przeciwieństwie do pochwały oceniającej zawiera informacje na temat sytuacji i zachowań, które warto powtarzać w przyszłości, aby otrzymać podobny wynik.
Dodatkową zaletą pochwały opisowej jest to, że dziecko nie może jej odrzucić, podważyć (jeśli jest ona zgodna z zaistniałą sytuacją), może natomiast skłonić je do udzielenia sobie samemu pochwały podsumowującej usłyszany od rodzica opis.
Jeśli zamiast: „Jesteś grzecznym chłopcem”, powiemy dziecku np.: „Usłyszałam, że w tym tygodniu zachowywałeś się spokojnie na zajęciach, byłeś uważny i aktywny na w lekcji”. Wtedy dziecko słyszy szczegółowy opis sytuacji i samo może wysnuć z niego wnioski na temat swojej osoby, np. takie: „Naprawdę potrafię dobrze się zachowywać w szkole”.
Dobrze skonstruowana pochwała: - odwołuje się do konkretnego faktu, zachowania,
- jest jasna i prosta-
- unika ogólników (frazesów typu: „fajne”, „świetnie”)
- opisuje to, co widzimy
- odnotowuje postępy
- natychmiastowa.
Pochwała opisowa zawiera: · Opis zaistniałej sytuacji: i uszczegółowienie: „Widzę, że posprzątałeś, talerze wytarte, sztućce ułożone w przegródkach”.
· Uczucie, odczucie nadawcy komunikatu: „Jak miło jest teraz usiąść w takiej kuchni”.
· Podsumowanie pożądanego zachowania: „To się nazywa świetnie wykonane zadanie” albo „Widzę tutaj dużo starannej pracy”.
Pochwała wypowiedziana w taki sposób powoduje, że dziecko samo może powiedzieć coś pozytywnego o sobie: („jestem staranny, pracowity, dokładnie sprzątam”, itp.).
Przykłady rozmów. Jak nie chwalić? Jak chwalić?
I
Dziecko: „Tato, dostałem czwórkę z tego sprawdzianu z chemii”.
Rodzic przeciętny: „ To wspaniale! Wiedziałem, że sobie poradzisz. Chemię masz we krwi!”
Dziecko może w myślach wysnuć wniosek: „Ech, wcale nie bo gdybym nie ściągnął od Karola, to pewnie bym oblał”.
Dziecko: „Tato, dostałem czwórkę z tego sprawdzianu z chemii”.
Rodzic stosujący pochwałę opisową: „ O! To znaczy, że poprawiłeś ocenę. Z poprzedniego sprawdzianu dostałeś trójkę, o ile dobrze pamiętam. Widziałem, że siedzisz do 22.oo godziny przygotowując się do tej klasówki, dużo notatek i próbnych zadań wykonanych w notatniku. Byłem pod wrażeniem. To się nazywa pracowitość. Możesz być z siebie zadowolony? Dziecko może myśleć: .: „Jak się przyłożę to z kolejnej klasówki też mogę dostać czwórkę. Nie taka straszna ta chemia. Moja pilna praca nieźle wyszła”.
II
D.: „Skończyłem prezentację na polski”.
R.: „Pokaż, zobaczę. Wygląda świetnie, jesteś specjalistą w prezentacjach”.
Dziecko może pomyśleć; „Ciekawe czy na pewno mu się podoba? Wcale nie jestem specjalistą?”
D.: Skończyłem prezentację na polski.
Rodzic stosujący pochwałę opisową.: „Pokaż, chętnie zobaczę. Mhm. Slajdy są przejrzyste, zawarłeś w nich główne punkty prezentacji i zilustrowałeś wszystko odpowiednio dobranymi zdjęciami. Szczególnie robi wrażenie ten w soczystym kolorze. Widać tu pomysłowość. Wygląda na to, że włożyłeś w to sporo pracy”.
D.: ( może pomyśleć): „Potrafię zrobić niezłą prezentację”. (Na głos może powiedzieć): „Też mi się podoba, dobrze wyszło, choć musiałem nad tym pomyśleć”.
Szybka ściąga, aby pochwalić bez oceniania: 1. Opisz, co widzisz. np.: „Widzę czystą podłogę, pościelone łóżko, książki ustawione równo na półce”.
2. Nazwij, co czujesz. np.: „Przyjemnie wejść do takiego pokoju!”
3. Podsumuj godne pochwały zachowanie dziecka jednym słowem. np.: „ To się nazywa porządek!”
Inne przykłady:
ZAMIAST: „Posprzątałaś swój pokój, jaka dobra dziewczynka”
POWIEDZ: „Widzę wszystkie zabawki w pudełku, lalki na półce, każda kredka na swoim miejscu. Wykonano tu dużo dobrej i starannej pracy. Miło jest przebywać w takim pokoju”.
ZAMIAST: „O dziękuję za prezent, ładny szalik”.
POWIEDZ: „O niech no spojrzę, jaki oryginalny kolor, a te grube frędzle i różnokolorowe paski, jest naprawdę wyjątkowy, aż miło pomyśleć jak będę go miał na szyi w chłodny dzień”.
ZAMIAST: „Twój wiersz jest dobry”.
POWIEDZ: „Jestem pod wrażeniem twojego wiersza, szczególnie podoba mi się ten fragment…..(konkretny cytat z wiersza). Prawie jak poeta”.
ZAMIAST: „ O ładny obrazek” POWIEDZ: „Widzę tu strzeliste góry, bujna zieleń łąk, drobne gałązki na drzewach, to się nazywa wrażliwość i szczegółowe oko do patrzenia na piękno przyrody”.
Popróbuj takich pochwał w życiu codziennym a zobaczysz ich magiczny efekt.
(Zapraszam do dzielenia się swoimi postępami i spostrzeżeniami). POWODZENIA !
Opracowała p. psycholog Sylwia Cop
